یادداشت تحلیلی از حسن فلاحی_ خبرنگار تایماز نیوز| نخستین و مهم‌ترین عامل، وارونگی دما است؛ پدیده‌ای که در اقلیم سرد اردبیل بسیار رایج است. در فصل‌های سرد، لایه‌ای از هوای سرد در سطح زمین محبوس می‌شود و اجازه نمی‌دهد آلاینده‌های ناشی از خودروها، بخاری‌ها، نانوایی‌ها و فعالیت‌های کوچک شهری به لایه‌های بالاتر جو منتقل شوند. در نتیجه، حتی حجم اندک آلاینده‌ها نیز در شهر انباشته شده و کیفیت هوا به‌طور محسوسی کاهش می‌یابد.

عامل مهم دیگر، افزایش تعداد خودروها و ناوگان فرسوده است. با وجود جمعیت کمتر نسبت به کلان‌شهرها، میزان تردد خودرو در هسته مرکزی اردبیل به‌ویژه در ساعات اوج، از ظرفیت واقعی شهر فراتر رفته و خروجی اگزوز خودروهای قدیمی نقش پررنگی در آلودگی دارد.

از سوی دیگر، جغرافیای خاص اردبیل که در دامنه‌های کوهستانی و حوضه‌ای نیمه‌بسته قرار گرفته، باعث می‌شود تحرک هوا در بسیاری روزها محدود باشد. این سکون هوا، هرگونه آلاینده سبک را در ارتفاع پایین نگه می‌دارد.

با وجود برخی تصورات عمومی، آلودگی تبریز یا ارومیه سهم قابل‌توجهی در آلودگی اردبیل ندارد. جهت بادهای غالب منطقه از شمال و شمال‌شرق است و انتقال آلودگی از غرب کشور به اردبیل، تنها در شرایط جوی خاص امکان‌پذیر است و آن هم در حد ناچیز.

اما خشک‌شدن دریاچه ارومیه هرچند تأثیر مستقیم جدی بر آلودگی اردبیل ندارد، می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم و در روزهای معدود، گرد و غبار نمکی ریز را تا بخش‌هایی از شمال‌غرب کشور منتقل کند. با این حال، حجم و تعداد این رخدادها به اندازه‌ای نیست که دلیل اصلی آلودگی اردبیل محسوب شود.

در مجموع باید گفت آلودگی اردبیل محصول شرایط اقلیمی، سردی هوا، افزایش مصرف سوخت، تردد خودروهای فرسوده و سکون جوی است؛ نه نتیجه مهاجرت آلودگی از کلان‌شهرها. توجه بیشتر به نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، کنترل سوخت و توسعه حمل‌ونقل عمومی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت این چالش رو‌به‌افزایش ایفا کند.